Ćwiczenia stymulujące umiejętność analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej

Drodzy Rodzice!

W artykule przedstawiam kilka ćwiczeń i zabaw dla dzieci, które usprawniają i stymulują umiejętność analizy i syntezy wzrokowej. Podaję również książki, z której czerpałam inspirację, aby mogli Państwo samodzielnie dobrać ćwiczenia dla swoich dzieci. Miłej lektury i zabawy z dziećmi!

Ćwiczenie 1. Co się zmieniło.

Należy przygotować zestaw rekwizytów, które pokazuje się dzieciom. Następnie omawia się ich kształty i prosi o zapamiętanie ich ustawienia. Potem dzieci zamykają oczy lub odwracają się do tyłu. W tym czasie zmienia się ustawienie przedmiotów. Zadaniem dzieci jest powiedzieć, co się zmieniło w ustawieniu rekwizytów.

Ćwiczenie 2. Szukaj swojego drzewa.

Dzieci otrzymują naklejony na kartce prawdziwy liść. Podczas spaceru do parku lub lasu dzieci mają odnaleźć drzewo, na którym rosną takie same liście.

Ćwiczenie 3. Od rana do wieczora

Dzieci otrzymują serię obrazków, na których przedstawione są dzieci w trakcie wykonywania różnych czynności. Po obejrzeniu ilustracji i omówieniu dzieci porządkują je w kolejności „od rana do wieczora”, tłumacząc dlaczego układają je w takiej, a nie innej kolejności.

Ćwiczenie 4. Rozpoznawanie obrazków i ich elementów

- dobieranie par jednakowych obrazów;

- domino obrazkowe;

- dobieranie  z kart.

Ćwiczenie 5. Różnicowanie przedmiotów i figur

- różniące się położeniem przestrzennym, wielkością, kolorem itp.;

- porównywanie figur geometrycznych różniących się pod względem pewnych cech;

- wyszukiwanie w otoczeniu przedmiotów bądź ich elementów o zadanym kształcie.

Ćwiczenie 6. Określenie położenia przestrzennego przedmiotów

- wprowadzenie pojęć przestrzennych: wyżej, niżej, pod, nad, obok, w środku, u góry na dole;

- wprowadzenie pojęć kierunkowych: na lewo, na prawo, naprzód, do tyłu, w górę, w dół.

Ćwiczenie 7. Określanie stosunków między przedmiotami

- wprowadzanie pojęć: duży – mały, mniejszy – większy, wyskoki – niski, cienki – gruby, długi – krótki.

Ćwiczenie 8. Modelowanie manipulacyjne kształtów i ich złożonych układów

- odwzorowywanie manipulacyjne figur z gotowych elementów, zgodnie z podanym wzorcem;

- odwzorowywanie figur z pamięci bez podanych wzorców;

- układanie kompozycji z zadanych kształtów do podanych wzorców, lepienie, malowanie;

- układanie figur według instrukcji słownej;

- odtwarzanie obrazków z elementów według podanego wzorca, a później z pamięci;

- odtwarzanie kształtów z drobnych i złożonych elementów bez widocznego wzorca;

- odtwarzanie graficzne szlaków, ornamentów i kompozycji przy użyciu szablonów;

- malowanie rysunków konturowych

Ćwiczenie 9.

Zadaniem dziecka jest uważne przyjrzenie się rysunkom i zaznaczenie różnic pomiędzy nimi.

Ilustracja 1, 2. Znajdowanie różnic.

Ćwiczenie 10.

Zadaniem dziecka jest dorysowanie elementów, których brakuje na poszczególnych obrazkach.

Ilustracja 3. Brakujące elementy.

Ćwiczenie 11.

Zadaniem dziecka jest wskazanie w każdym rzędzie rysunku, który jest inny (nie jest taki sam) nie pasuje do pozostałych.

Ilustracja 4. Różniący się przedmiot.

Ćwiczenie 12.

Na tym obrazku znajdują się przedmioty, które są na czymś i takie, które znajdują się pod czymś. Zadaniem dziecka jest poszukanie tych obrazków, gdzie przedmioty są na czymś. A następnie wskazanie tych, które są pod czymś.

Ilustracja 5. Stosunki przestrzenne.

Ćwiczenie 13.

Zadaniem dziecka jest znalezienie takiego samego zestawu przedmiotów, jaki znajduje się powyżej kreski wśród przedmiotów poniżej kreski.

Ćwiczenie 14.

Zadaniem dziecka jest znalezienie takiego samego układu sztućców na obrazku znajdującym się powyżej kreski, wśród obrazków poniżej kreski.

Ćwiczenie 15.

Zadaniem dziecka jest przejść labirynt zaczynając od strzałki na górze kartki, kończąc zaś na tarczy. Przed wykonaniem zadania należy poinstruować dziecko nie tylko o jego celu, ale także o sposobie jego wykonania. Wiele dzieci ma tendencję do skracania sobie drogi poprzez przecinanie czarnych linii. Należy też zwrócić uwagę dziecka na to, aby w miarę możliwości nie skręcało w ślepe uliczki.

---

K. Kamińska, Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym. Warszawa 1999,        s. 114. Ćwiczenia 1-3;

M. Cackowska, Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych. Warszawa 1984, s. 78-79. Ćwiczenia 4-8;

 J. Baran, Zestaw pomocy, do opracowania Terapia zabawą. Warszawa 1991,          s. 1-15;

www.reedukacja.pl /itemdidactics.aspx?action=view&item=6, ćwiczenia 13-15.

Jak przygotować dziecko do nauki czytania oraz pisania?

            Niezmiernie istotne jest, aby przed zasadniczą nauka czytania wspomagać różnorodne funkcje dziecka. Przyczyni się to do szybszych postępów w nauce oraz większej świadomości fonologicznej. Także nauka pisania powinna być poprzedzona odpowiednimi ćwiczeniami grafomotorycznymi.

            Nauka czytania to proces złożony oraz wieloaspektowy. Składa się z wielu komponentów:

• wrażeń wzrokowych przekazywanych do mózgu;
• percepcji w kontekście rozumienia poszczególnych wyrazów;
• funkcji mięśni oczu;
• zapamiętywania przeczytanego tekstu;
• przechowywania w pamięci rzeczy i faktów z przeszłości;
• działań asocjacyjnych i przetwarzających, w wyniku wcześniej nabywanych doświadczeń                 (E. Malmqiust, Nauka czytania w szkole podstawowej. Warszawa 1982).

Ponadto w procesie czytania istotne jest współdziałanie szeregu właściwości psychicznych człowieka, m.in. współdziałanie analizatorów, sprawne przebieg procesów myślowych, odpowiedzialnych za analizę i syntezę informacji, ich przetwarzanie i skojarzenie z wcześniejszymi doświadczeniami (A. Brzezińska, M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej. Poznań 1985). Opanowanie techniki czytania wymaga, więc prawidłowego funkcjonowania analizatorów – wzrokowego oraz słuchowego. „Wzrokowe postrzeganie liter wymaga wysokiego rozwoju operacji analizy i syntezy wzrokowej, dzięki którym wyodrębnia się cechy nadające napisanej literze specjalne znaczenie i pozwalające odróżnić ja od podobnych liter. Niekiedy cechą różniącą może być niewielka kreska lub kierunek linii” (A. R. Łuria, Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek ogniskowych uszkodzeń mózgu. Warszawa 1967). Z kolei funkcjonowanie analizatora słuchowego, pozwala on na przyporządkowanie liter odpowiadającym im dźwiękom. Rola świadomości fonologicznej jest tu decydująca. Opanowanie umiejętności czytania oraz rozwój świadomości fonologicznej wpływają wzajemnie na siebie. Oznacza to, iż dziecko aby opanować początki czytania potrzebuje minimalnej świadomości fonologicznej, która rozwija się wraz z postępem w nauce czytania. Dziecko, które uczy się czytać, odkrywa najpierw zasadę, że każdej literze odpowiada głoska. Następnie przyswaja skojarzenia głoska – litera i na podstawie tej wiedzy odczytuje wyrazy (A. Maurer, Dźwięki mowy. Kraków 2003). Ponadto aby dziecko mogło zacząć naukę czytania musi być spełniony szereg innych, istotnych warunków, a mianowicie: dojrzałość społeczna, dojrzałość emocjonalna, fizyczna dojrzałość, rozwój umysłowy oraz rozwój mowy.

Natomiast przygotowanie dziecka do nauki pisania powinno rozpocząć się od ćwiczeń grafomotorycznych, które także  korygują nieprawidłową postawę podczas pisania. Spełniają one funkcje usprawniającą oraz stymulującą wobec dzieci przedszkolnych, natomiast korygującą nieprawidłowe nawyki ruchowe wobec dzieci w młodszym wieku szkolnym. Przyczyną niskiego poziomu graficznego pisma jest nieprawidłowa technika wykonywania czynności graficznych. W konsekwencji prowadzić może do zniechęcenia dziecka wobec wszelkiego rodzaju zajęć graficznych i wywołać wtórne zaburzenia emocjonalno-motywacyjne. Aby dzieci opanowały poprawną technikę pisania ważne jest osiągniecie dobrego poziomu współpracy oka i ręki (M. Bogdanowicz, Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej. Gdańsk 2003). Istotne jest również wyrobienie prawidłowych nawyków posługiwania się narzędziami pisarskimi. Ma to szczególne znaczenie dla osiągnięcia płynności pisma, właściwego tempa oraz czytelności pisma. Należy także zachować prawidłową odległość w trzymaniu narzędzia pisania: około 1,5 do 2 cm od końca ołówka. Ważna jest także prawidłowa postawa oraz układ obu rąk na stoliku (J. Malendowicz, O trudnej nauce czytania i pisania. Warszawa 1978).

Reasumując. Nauka czytania i pisania powinna być poprzedzona odpowiednimi ćwiczeniami:

• stymulującymi umiejętność analizy i syntezy wzrokowej oraz orientacji przestrzennej;
• fonologicznymi;
• grafomotorycznymi.

Propozycje ćwiczeń i zabaw usprawniających poszczególne funkcje znajdują się w osobnych artykułach. Ich skuteczność jest naukowo potwierdzona. Zabawy przynoszą dzieciom samą przyjemność. Nie raz miałam okazję przekonać się jak wiele radości, a przede wszystkim pożytku, sprawiają dzieciom.

Przyjemnej zabawy ze swoimi dziećmi Drodzy Rodzice!

O moim blogu, czyli z pasją o wychowaniu:)

   Niezmiernie trudno odnaleźć rzetelne i merytorycznie poprawne treści, gdy co chwila pojawiają się „innowacyjne” metody nauczania i wspomagania rozwoju dzieci. Studiując pedagogikę oraz pracując z dziećmi uzyskałam wiedzę i umiejętności, które pozwalają mi na wybór odpowiednich metod, dostosowanych do potrzeb i możliwości każdego dziecka. Chcę się z Wami – drodzy Rodzice – tym podzielić, gdyż wiem, że dobro Waszych pociech jest najważniejsze. Nie tylko pokaże jakie metody mogą być szkodliwe dla rozwoju dzieci, lecz również przedstawię różnorodne ćwiczenia i zabawy wspomagające poszczególne funkcje, aby Wasze dzieci prawidłowo się rozwijały. Doradzę także, z jakiej literatury warto korzystać, aby samodzielnie poszerzać swoją wiedzę z zakresu wychowania i nauczania.

            Życzę przyjemnej lektury!