Z pewnością wiele osób spotkało się z pojęciem wyznaczania granic w wychowaniu i potrafi wyjaśnić czym jest oraz
określić zasadność ich wyznaczania. Lecz przechodząc do praktyki napotykamy
wiele trudności, ponieważ jest to długotrwałym procesem wymagającym czasu,
uwagi, a także wiedzy. Pomimo wielu
przeciwności z jakimi możemy się spotkać niezwykle istotne jest konsekwentne
wyznaczanie granic, gdyż ma to znaczenie dla prawidłowego rozwoju dzieci oraz
ich społecznego, psychicznego i fizycznego funkcjonowania.
Wyznaczanie granic w wychowaniu to
określenie obowiązujących norm i zasad, czyli zachowań akceptowanych oraz
nieakceptowanych. W zależności od stylu wychowania granice mogą być stawiane w
różny sposób, jednak nie każdy jest dobry dla dziecka. Niektóre są wręcz
szkodliwe i w konsekwencji mogą prowadzić do pojawienia się negatywnych
zachowań. Trzeba pamiętać o tym, iż każdy styl wychowawczy pociąga za sobą
ukształtowanie się określonych cech. Jakie to będą cechy zależy od nas –
rodziców.
a)
styl autorytarny – wąskie granice funkcjonowania,
nadmierna kontrola i duża dominacja rodzica. Rodzice nie objaśniają zasad i
żądają posłuszeństwa. Dzieci nie mają możliwości testowania i odkrywania. Może
prowadzić to do ukształtowania się takich cech, jak: uległość, konformizm, brak
pewności siebie, niska motywacja do osiągnięć oraz agresja;
b)
styl liberalny – granice zbyt szerokie oraz duża
pobłażliwość ze strony rodziców. Ten styl prowadzić może do egoizmu, impulsywności,
lękliwości, a także trudności w ukształtowaniu się dojrzałości emocjonalnej;
c)
styl demokratyczny – wyraźne i konsekwentne wyznaczanie
granic oparte na miłości i szacunku do dziecka. Styl ten prowadzi do
ukształtowania takich cech jak: pewność siebie, wytrwałość, zadowolenie, zdrowa
samoocena.
Granice mogą być
także niestabilne, gdy ich wyznaczanie zależne jest od nastrojów rodziców.
Prowadzi to do braku poczucia stabilności u dzieci. Rodzi się zatem pytanie o to
jak wyznaczać granice. Oto kilka wskazówek:
·
granice nie mogą być zbyt wąskie, ani zbyt
szerokie. Jedynie zrównoważone, rozsądne i mądre granice pozwalają na uczenie
się odpowiedzialności i kształtują emocjonalnie dojrzałą osobę;
·
granice musza być stałe, czyli muszą być
przestrzegane przez wszystkich i w każdej sytuacji;
·
granice powinny być dynamiczne, co oznacza, że
muszą być dopasowane do wieku dziecka oraz poziomu jego rozwoju;
·
normy i zasady, które wprowadzamy powinny być
zrozumiałe dla dziecka. Za każdym razem formułując je powinniśmy spytać dziecko
czy je rozumie i dokładnie
objaśnić;
·
wyznaczając granice należy określić następstwa
ich naruszenia i konsekwentnie to egzekwować.
Z wyznaczania granic płynie wiele korzyści. Przede wszystkim czynią świat
w oczach dzieci miejscem bezpiecznym i
przewidywalnym. Gdy dziecko ma jasno określone zasady świat jest dla niego
bardziej zrozumiały, dzięki czemu z łatwością może określić swoje w nim miejsce. Czuje się także bezpiecznie zarówno
w sensie psychicznym jak i fizycznym. Dziecko ma także możliwość dokonywania
wyborów, uczy się podejmowania decyzji, wiary w siebie, a także radzenia sobie z przeciwnościami. Wszystko to dzieje się pod
bacznym okiem rodziców, którzy pozwalają dziecku decydować o sobie najpierw w
prostych kwestiach, a wraz z
dorastaniem w kwestiach coraz dojrzalszych aby nabrało pewności siebie i emocjonalnej dojrzałości.
Korzyścią płynącą z wyznaczania granic jest także możliwość wpływania na
dziecko poprzez stosowanie konsekwencji, a nie kar. Ponadto dziecko uczy się
społecznie akceptowanych norm, zasad i reguł życia społecznego, co z pewnością dla każdego rodzica jest
niezwykle istotnym celem w wychowaniu.
