Na szczęście minęły czasy kiedy leworęczność uważana była za przejaw
patologii. Było tak do lat siedemdziesiątych XX w. Zmuszano wówczas dzieci do
posługiwania się prawą ręką (przywiązywanie lewej ręki do krzesła, związywanie
itp.), co skutkować mogło wieloma zaburzeniami m.in. w sferze emocji,
trudnościami w czytaniu i pisaniu, zaburzeniami koncentracji.
To, którą ręką się posługujemy to nic innego jak przejaw dominacji
półkuli mózgowej (gdy dominuje prawa półkula jesteśmy leworęczni, a gdy lewa to
praworęczni). Z dominacją jednej z półkuli mózgowej wiążę się termin
lateralizacja. Jest to funkcjonalna przewaga stronna, czyli preferencja oka,
ucha, reki i nogi po tej samej stronie ciała. Jeśli dominuje u nas prawa ręka,
oko, noga i ucho oznacza to, że jesteśmy zlateralizowani prawostronnie, jeżeli
lewa ręka, oko, noga i ucho to lewostronnie. Wystąpić może także lateralizacja
skrzyżowana (dominuje wówczas np. lewe oko i prawa ręka – nie jest zaburzeniem
rozwojowym) oraz lateralizacja nieustalona (dominuje wtedy np. lewe oko i obie
ręce). Dziecko oburęczne ma trudności w obszarze małej i dużej motoryki:
- brak
koordynacji wzrokowo – ruchowej,
- brak koordynacji jednej reki z drugą,
- mała sprawność
motoryczna.
Ponadto u tych
dzieci prawdopodobieństwo wystąpienia trudności w matematyce jest bardzo
wysokie.
O opóźnieniu lateralizacji mówimy wówczas, gdy nie ustaliła się w
pierwszym roku nauki szkolnej.
Jak postępować z dzieckiem leworęcznym
Leworęczność jest naturalnym przejawem dominacji półkuli mózgowej, więc
nie ma powodu do niepokoju ani uzasadnienia dla przyuczania do posługiwania się
prawą ręką (z wykluczeniem patologicznej leworęczności, jako przejawem
uszkodzenia lewej półkuli mózgowej). Najistotniejsze jest stworzenie
odpowiedniej atmosfery oraz postawa rodziców i najbliższego środowiska do
leworęczności dziecka, aby nie czuło się inne lub gorsze. Diagnoza leworęcznego
dziecka powinna odbyć się między 5
a 6 rokiem życia zanim rozpocznie edukację w pierwszej
klasie szkoły podstawowej, a także odpowiednia interwencja i wspomaganie, gdyż
dziecko leworęczne uczące się pisać może napotkać wiele trudności. Nasze pismo
przystosowane jest dla osób praworęcznych (pisanie od lewej do prawej strony).
Dla dziecka leworęcznej bardziej naturalne byłoby pisanie od prawej do lewej
strony, gdyż w ten sposób jest w stanie cały czas kontrolować to co napisało. Podczas
gdy pisząc od lewej strony zasłania sobie napisany tekst, który jest wówczas
mało czytelny. Ponadto dziecko leworęczne pisząc popycha ołówek na papierze, co
powoduje powstawanie dziur w kartce. Z tego względu ważne jest prawidłowe
ułożenie ręki podczas pisania. Wszystkie
te trudności powodują wolniejsze tempo pisania w porównaniu z rówieśnikami.
Dziecko zauważa, że wyróżnia się na tle klasy, co w dłuższej perspektywie
powodować może poczucie mniejszej wartości i niechęć do nauki. Dlatego tak
ważna jest interwencja i wspomaganie dziecka.
W szkole dziecko leworęczne powinno mieć sąsiada po swojej prawej
stronie, aby oboje nie przeszkadzali sobie podczas pisania. Natomiast zeszyt
położony powinien być ukośnie i nachylony w prawą stronę. Kąt nachylenia
kontroluje dziecko, tak jak jest mu wygodnie, nawet jeśli zeszyt ułożony byłby
prawie pionowo do krawędzi ławki. W początkowej fazie nauki pisania powinno
używać ołówka. Ponieważ eliminuje to różne utrudnienia. Obie stopy dziecka powinny
być oparte o podłogę, z przedramiona o stół. Plecy zaś proste, a tułów lekko
oddalony od ławki. Taka pozycja podczas pisania zapewnia swobodę ruchów rąk i
jest optymalna dla dziecka.
Kolejnym istotnym aspektem jest kwestia przyuczania dziecka na prawą
rękę. Wyjątkowa sytuacja, kiedy można przestawić dziecko na drugą rękę, jest
wtedy gdy dziecko jest oburęczne i prawooczne. O tym zadecydować może jedynie
specjalista w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Podczas wizyty dziecko
przechodzi kompleksowe badania u psychologa i pedagoga, którzy stwierdzą jak
należy zainterweniować i wesprzeć dziecko.
Zdecydowanie nie
wolno przyuczać na prawą rękę dzieci, które:
- są lewostronnie zlateralizowane,
- mają silną
przewagę lewej ręki,
- są upośledzone
umysłowo,
- są mało
sprawne motorycznie,
- oburęcznych i
lewoocznych (oko i ręka musza współgrać po tej samej stornie ciała),
- nie akceptują
prób przyuczenia (tak naprawdę dziecko wie co jest dla niego najlepsze).
Jest wiele zabaw
i ćwiczeń dla dzieci, które usprawniają motorykę małą i dużą, a także
orientację przestrzenną i lokalizację, gdyż dzieci leworęczne także mają z tym
trudności. Drodzy rodzice, w razie jakichkolwiek obaw zawsze lepiej wybrać się
do poradni. Dziecko otoczone zostanie tam fachową opieką i pomocą. Jeśli ten
temat państwa interesuje i chcieliby państwo go pogłębić polecam książkę prof.
Marty Bogdanowicz „Leworęczność dzieci”.
