Leworęczne dziecko w szkole

Na szczęście minęły czasy kiedy leworęczność uważana była za przejaw patologii. Było tak do lat siedemdziesiątych XX w. Zmuszano wówczas dzieci do posługiwania się prawą ręką (przywiązywanie lewej ręki do krzesła, związywanie itp.), co skutkować mogło wieloma zaburzeniami m.in. w sferze emocji, trudnościami w czytaniu i pisaniu, zaburzeniami koncentracji.

To, którą ręką się posługujemy to nic innego jak przejaw dominacji półkuli mózgowej (gdy dominuje prawa półkula jesteśmy leworęczni, a gdy lewa to praworęczni). Z dominacją jednej z półkuli mózgowej wiążę się termin lateralizacja. Jest to funkcjonalna przewaga stronna, czyli preferencja oka, ucha, reki i nogi po tej samej stronie ciała. Jeśli dominuje u nas prawa ręka, oko, noga i ucho oznacza to, że jesteśmy zlateralizowani prawostronnie, jeżeli lewa ręka, oko, noga i ucho to lewostronnie. Wystąpić może także lateralizacja skrzyżowana (dominuje wówczas np. lewe oko i prawa ręka – nie jest zaburzeniem rozwojowym) oraz lateralizacja nieustalona (dominuje wtedy np. lewe oko i obie ręce). Dziecko oburęczne ma trudności w obszarze małej i dużej motoryki:

- brak koordynacji wzrokowo – ruchowej,

 - brak koordynacji jednej reki z drugą,

- mała sprawność motoryczna.

Ponadto u tych dzieci prawdopodobieństwo wystąpienia trudności w matematyce jest bardzo wysokie.

O opóźnieniu lateralizacji mówimy wówczas, gdy nie ustaliła się w pierwszym roku nauki szkolnej.

Jak postępować z dzieckiem leworęcznym

Leworęczność jest naturalnym przejawem dominacji półkuli mózgowej, więc nie ma powodu do niepokoju ani uzasadnienia dla przyuczania do posługiwania się prawą ręką (z wykluczeniem patologicznej leworęczności, jako przejawem uszkodzenia lewej półkuli mózgowej). Najistotniejsze jest stworzenie odpowiedniej atmosfery oraz postawa rodziców i najbliższego środowiska do leworęczności dziecka, aby nie czuło się inne lub gorsze. Diagnoza leworęcznego dziecka powinna odbyć się między 5 a 6 rokiem życia zanim rozpocznie edukację w pierwszej klasie szkoły podstawowej, a także odpowiednia interwencja i wspomaganie, gdyż dziecko leworęczne uczące się pisać może napotkać wiele trudności. Nasze pismo przystosowane jest dla osób praworęcznych (pisanie od lewej do prawej strony). Dla dziecka leworęcznej bardziej naturalne byłoby pisanie od prawej do lewej strony, gdyż w ten sposób jest w stanie cały czas kontrolować to co napisało. Podczas gdy pisząc od lewej strony zasłania sobie napisany tekst, który jest wówczas mało czytelny. Ponadto dziecko leworęczne pisząc popycha ołówek na papierze, co powoduje powstawanie dziur w kartce. Z tego względu ważne jest prawidłowe ułożenie ręki podczas pisania.  Wszystkie te trudności powodują wolniejsze tempo pisania w porównaniu z rówieśnikami. Dziecko zauważa, że wyróżnia się na tle klasy, co w dłuższej perspektywie powodować może poczucie mniejszej wartości i niechęć do nauki. Dlatego tak ważna jest interwencja i wspomaganie dziecka.

W szkole dziecko leworęczne powinno mieć sąsiada po swojej prawej stronie, aby oboje nie przeszkadzali sobie podczas pisania. Natomiast zeszyt położony powinien być ukośnie i nachylony w prawą stronę. Kąt nachylenia kontroluje dziecko, tak jak jest mu wygodnie, nawet jeśli zeszyt ułożony byłby prawie pionowo do krawędzi ławki. W początkowej fazie nauki pisania powinno używać ołówka. Ponieważ eliminuje to różne utrudnienia. Obie stopy dziecka powinny być oparte o podłogę, z przedramiona o stół. Plecy zaś proste, a tułów lekko oddalony od ławki. Taka pozycja podczas pisania zapewnia swobodę ruchów rąk i jest optymalna dla dziecka.

Kolejnym istotnym aspektem jest kwestia przyuczania dziecka na prawą rękę. Wyjątkowa sytuacja, kiedy można przestawić dziecko na drugą rękę, jest wtedy gdy dziecko jest oburęczne i prawooczne. O tym zadecydować może jedynie specjalista w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Podczas wizyty dziecko przechodzi kompleksowe badania u psychologa i pedagoga, którzy stwierdzą jak należy zainterweniować i wesprzeć dziecko. 

Zdecydowanie nie wolno przyuczać na prawą rękę dzieci, które:

-  są lewostronnie zlateralizowane,

- mają silną przewagę lewej ręki,

- są upośledzone umysłowo,

- są mało sprawne motorycznie,

- oburęcznych i lewoocznych (oko i ręka musza współgrać po tej samej stornie ciała),

- nie akceptują prób przyuczenia (tak naprawdę dziecko wie co jest dla niego najlepsze).

Jest wiele zabaw i ćwiczeń dla dzieci, które usprawniają motorykę małą i dużą, a także orientację przestrzenną i lokalizację, gdyż dzieci leworęczne także mają z tym trudności. Drodzy rodzice, w razie jakichkolwiek obaw zawsze lepiej wybrać się do poradni. Dziecko otoczone zostanie tam fachową opieką i pomocą. Jeśli ten temat państwa interesuje i chcieliby państwo go pogłębić polecam książkę prof. Marty Bogdanowicz „Leworęczność dzieci”.